Sự xuất hiện của ChatGPT trở thành chủ đề lớn được thảo luận trên mạng xã hội, liên quan đến nhiều ngành nghề trong cuộc sống. Không ít người bi quan về tương lai của thị trường lao động khi ChatGPT có thể hoàn thành nhiều tác vụ công việc chỉ với vài chục phút mà đôi khi một nhân sự tương đương phải mất vài tiếng hoặc vài ngày. Trong bối cảnh nhiều công ty lớn trên toàn thế giới ồ ạt cắt giảm nhân sự, khả năng của ChatGPT càng khiến nhiều người mất dần niềm tin vào sự ổn định của công việc trong tương lai – gần.
Cuộc cách mạng công nghiệp, cơ giới hoá máy móc đã từng khiến lực lượng lao động chân tay lo lắng khi nhiều công việc từng được thực hiện bởi con người giờ đã bị xoá sổ, thay thế bởi máy móc. Và khi sự phát triển của trí tuệ nhân tạo, lực lượng lao động trí thức, những người làm các công việc như phóng viên, IT… cũng ngập trong nỗi lo về sự thay thế của AI với công việc họ đang nắm giữ.
Tất nhiên, AI hay ChatGPT không có thể thay thế hoàn toàn con người, đặc biệt trong lĩnh vực viết lách. Các nội dung được sản xuất bởi trí thông minh nhân tạo có thể bị phát hiện bởi phần mềm kiểm tra đạo văn. Khi người dùng nhập vào một câu lệnh/câu hỏi giống nhau, khả năng cao ChatGPT sẽ cho ra đời những câu trả lời tương tự. Thử tưởng tượng hai trang báo cùng một vấn đề và đều sử dụng ChatGPT để hỗ trợ viết bài, người đọc có thể dễ dàng phát hiện ra sự giống nhau nếu biên tập viên không trau chuốt, chỉnh sửa nội dung kỹ lưỡng. Sử dụng ChatGPT trong viết lách còn được coi là đạo văn – một điều cấm kỵ tại nhiều quốc gia trên thế giới. Nếu bạn bê nguyên một đoạn văn do ChatGPT viết và sử dụng bút danh của bạn, điều đó không khác gì việc bạn ăn cắp chất xám của người khác và lừa dối người đọc.
Trong việc viết lách, đạo văn được cho là một hành vi ăn cắp chất xám thiếu đạo đức. Tuy nhiên, giữa đạo đức và lợi nhuận, các công ty sẽ nghiêng cán cân của mình về bên nào? Tất nhiên không thiếu những công ty đứng về phía đạo đức và cũng không thiếu những công ty sẵn sàng vì lợi nhuận. Nhưng chúng ta không thể phủ nhận được tình trạng rằng, viết lách là một thị trường rất rộng nhưng chỉ cần ChatGPT mỗi ngày ăn lận vào một mảng thôi cũng đồng nghĩa với việc có nhiều người sẽ mất việc. Và khi có một bài viết được sản xuất bởi ChatGPT ra đời đồng nghĩa với việc có một nhân viên đang phải san sẻ bớt trách nhiệm cho AI.
Chất lượng nội dung được viết từ ChatGPT vẫn còn cần phải thảo luận nhiều, nhưng số lượng và tốc độ sản xuất nội dung của ChatGPT là một điều không thể bàn cãi. Tốc độ của ChatGPT đã vượt qua hàng chục nhân sự; một bài viết chỉ cần chưa dến 1 phút thay vì vài chục tiếng; đưa ra nhiều ý tưởng ngay trong vài phút thay vì cuộc họp hàng tiếng của nhiều nhân viên.
Và điều càng trở nên quan ngại hơn là ChatGPT sẽ ngày càng phát triển và hoàn thiện hơn. Khi mà chất lượng được hoàn thiện, tốc độ vẫn đảm bảo vượt xa tốc độ nhân công sản xuất nội dung, viễn cảnh một ngày sếp của bạn nói với bạn “bạn bị đuổi việc, từ nay ChatGPT sẽ thay bạn” sẽ không còn xa nữa.
Khi xã hội chấp nhận sự tồn tại của ChatGPT, những người viết phải chấp nhận “cộng sinh” với ChatGPT. Hoặc không, người bị đào thải sẽ là bạn chứ không phải những sản phẩm trí thông minh nhân tạo vốn không quan tâm đến một công việc hay danh tiếng. Vậy những người viết, nhà sáng tạo nội dung, nhà báo cần thay đổi bản thân ra sao để cộng sinh với ChatGPT và AI?
ChatGPT để lên được nội dung thì điều quan trọng là dữ liệu, từ khóa, ý tưởng bạn đưa vào, từ những dữ liệu bạn nhận được; ChatGPT thông qua kho dữ liệu của mình, phỏng đoán nội dung phù hợp với trường dữ liệu bạn đưa ra. Đây là một cách hoạt động rất thông minh, tuy nhiên mọi yếu tố phụ thuộc vào dữ liệu ban đầu bạn cung cấp; và điều quan trọng là việc truyền tải ý tưởng đó cùng cảm xúc cho câu chuyên là điều mà ChatGPT chưa có thể làm được tốt
Những trải nghiệm rất cá nhân của mỗi người mang đến cho câu chuyện những cảm xúc kết nối con người mà các trí tuệ nhân tạo khó có thể thực hiện, ít nhất trong tương lai gần. Đôi khi một bài viết, nội dung hay không chỉ đến từ chuẩn mực trong ngôn từ hay ngữ pháp – nó đến từ cả những rung động với cảm xúc của người đọc với tác giả, đôi khi vụng về, lóng cóng, nhưng đó là những điều ai cũng trải qua. Địa hạt văn chương vẫn là một mảnh đất trí tuệ nhân tạo khó lòng có thể vượt qua con người dù các tác vụ có tinh vi, phức tạp ra sao.
Những người làm công việc viết lách cần quan tâm nhiều hơn tới tính văn chương trong nội dung thương mại, đưa các yếu tố kể chuyện vào các nội dung bán hàng, nội dung quảng cáo. Nếu những nội dung dựa trên từ khoá, thuật toán của các nền tảng có khả năng bị AI qua mặt, tghif nội dung sáng tạo vẫn sẽ là mảnh đất tốt để người viết tập trung phát triển.
Những người viết cần đa dạng hoá các thể loại nội dung. Sự linh hoạt thay đổi sẽ giúp bạn mở rộng cơ hội công việc trong thời buổi cạnh tranh như hiện tại. Công nghệ trong thế kỷ 21 đã tạo ra nhiều nghề nghiệp mới, như cách các nhà sáng tạo nội dung mạng xã hội xuất hiện khi Internet trở thành một phần thiết yếu cuộc sống. ChatGPT cũng có thể tiếp nối để tạo nên những công việc mới trong mảng nội dung.
Nhìn vào bản chất của ChatGPT, nó giống như mọi thách thức khác người viết cần vượt qua, như cách chúng ta đã vượt qua khi Google phát triển khiến việc tìm kiếm thông tin trở nên đơn giản, hay khi thời đại báo giấy bị báo mạng soán ngôi khiến nhiều công việc trong quá khứ giờ chỉ còn lại ký ức. Nền tảng có thể mới, tính năng có thể mới nhưng những câu hỏi đi cùng với ChatGPT đã luôn được đặt ra trong hàng thế kỷ: Một người viết có thể làm gì để vững vàng trước sự xuất hiện của các công cụ mới? Điều mỗi người cần làm, ngoài việc than vãn và mệt mỏi, là tiếp tục hoàn thiện năng lực bản thân.
Cộng sinh với ChatGPT, trí tuệ nhân tạo có thể gợi mở những ý tưởng mới, giúp bạn nhìn ra được hạn chế và khác biệt trong cách AI sáng tạo và nội dung, tập trung vào những mảng nội dung ChatGPT chưa thể thay thế người viết trong tương lai gần.